تصوف حقیقی ریشه در بی ریایی دارد/ انتشارات حوزه مشق
در رونمایی از کتاب «قلندریه و شکوفایی شعر پارسی» مطرح شد؛ تصوف حقیقی ریشه در بی ریایی دارد عبدالجبار کاکائی گفت: تصوف حقیقی ریشه در زهد، اخلاص و بیریایی دارد.
این تصوف در خراسان (بویژه نیشابور) و غرب کشور متولد و گسترش یافت؛ به شکلی که گروهی از صوفیان برای دوری از گناه از جمعیت فاصله میگرفتند و ملامتیه خوانده شدند و سپس از میان پیروان این فرقه، قلندریان نزدیک به جریان فتوت شکل گرفتند.
نشست رونمایی از کتاب «قلندریه و شکوفایی شعر پارسی» سهشنبه (دوم اسفند ماه ۱۴۰۱) با حضور کارن رستمی، غلامحسین مراقبی و عبدالجبار کاکائی در سرای کتاب خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.
در این نشست عبدالجبار کاکائی با اشاره به این شعر مولانا «هله هش دار که در شهر دو سه طرارند/ که به تدبیر کله از سر مه بردارند» گفت: بر همه آشکار است که در طول تاریخ عرفان با نگاه سمبولیک به تعابیر و شخصیتهای الهیات دینی آنها را با چینش استادانهای در ذهن جا انداخته که روزنه تنفسی برای کسب آرامش و زندگی راحتتر برای افرادی که در خفقان و ظلم گرفتار بودند فراهم شود.
این شاعر با بیان اینکه کتاب «قلندریه و شکوفایی شعر پارسی» تمام مطالب مورد نیاز برای شناختن قلندریه را در خود دارد، افزود: در طول تاریخ گاه متأسفانه علمای ظاهری بودهاند که بر خلاف رسالت واقعی خود به کمک حکمرانان ظالم میرفتند و شریعت واقعی را پیاده نمیکردند.
در چنین شرایطی نوعی عرفان اعتراضی اجتماعی در واکنش به وضع موجود شکل گرفت که هوای تازهای را در فضای مسموم جامعه منتشر میکرد. وی با اشاره به اینکه این عرفان سابقه طولانی داشته و حتی در قبل از اسلام نیز در شکل اعتراض به ظلم حکمرانان ستمگر نمود داشت، گفت: به دلیل آمیختگی ادبیات تصوف با برخی آیات و احادیث و روایتهای اسلامی برخی به اشتباه بر این باورند که تصوف ریشه اسلامی دارد.
درحالی که تصوف ایرانیان سابقهای کهنتر داشته و ریشههای آن را در مسیحیت و دین یهود نیز مشاهده می شود. کاکائی همچنین به بررسی برخی اعمال صوفیان از منظر روانشناسی اجتماعی پرداخت و افزود: زندگی در سایه سخاوت دیگران در آسیای مرکزی سابقه داشته و هنوز نیز نشانههایی دارد.
در گذشته گروهی از قلندریان به همراه پیر خود به درب منزل یک ثروتمند میرفتند و با این ادعا که قرار است ورد و دعای این شیخ و پیر، بلایی را از شهر دور کند از آن ثروتمند درخواست پول در ازای دعای پیر میکردند. وی با بیان اینکه تصوف حقیقی ریشه در زهد، اخلاص و بیریایی دارد، تصریح کرد:
این تصوف در خراسان (بویژه نیشابور) و غرب کشور متولد و گسترش یافت؛ به شکلی که گروهی از صوفیان برای دوری از گناه از جمعیت فاصله میگرفتند و ملامتیه خوانده شدند و سپس از میان پیروان این فرقه، قلندریان نزدیک به جریان فتوت شکل گرفتند. از قرن هفتم به بعد قلندریه گسترش یافت و اعمالی چون سرتراشیدن و پوشیدن جبه سبز در میان آنها رواج داشت.
از دوران صفویه به بعد از تصوف استفاده های مبالغه آمیزی صورت گرفت. اغلب قلندریان به کسب و کار نمیپرداختند و چنان کاهل و ظاهرساز شده بودند که جز ایجاد فرهنگ اصطلاحات خدمت دیگری نکردند. عبدالجبار کاکائی در پایان با اشاره به بهرهمندی ادبیات و عرفان ایرانی از نگاه فرهنگی قلندریه، گفت: شفیعی کدکنی در یکی از کتابهای خود ریشه تصوف را در خراسان دانسته ولی من رگههایی از این فرهنگ را در روستاهای ایلام دیدهام که رگههای قبل از اسلام دارد.
عارف واقعی پویا و مبارز است در ادامه این نشست غلامحسین مراقبی گفت: مولانا که علوم دینی را تدریس میکرد به برکت آشنایی با شمس متوجه عرفان شد. عرفان همواره پویا و مبارز نبوده و گاه عارفانی را شاهدیم که با عزلت و گوشهگیری در یک مکان امن روزگار میگذراندند.
این عارفان ظاهری که رسالت واقعی عرفان را نمیشناختند مبارز و پویا نبودهاند و اعتراضی به حاکمان ستمگر زمانشان نداشتهاند. عرفان واقعی مانند آنچه در مولانا، عطار و باباطاهر دیدهایم مبارز است و در برابر ظلم مقاومت میکند، همچنین نگاهی دیگر به هستی و خداشناسی دارند مانند آنچه در شعر موسی و شبان مولانا میبینیم.
این نویسنده در پایان گفت: تصوف و فرقههایی چون قلندریه و ملامتیه در غرب کشور که با مذهب رایج در جامعه فاصله داشتند رواج بیشتری داشته و تصوف در آن منطقه به دوره مانوی بازمیگردد. تصوف ایرانی در غرب کشور به کمال رسید کارن رستمی نیز در این نشست گفت:
قلندریه و ملامتیه فرهنگ نهانگرانه ایرانی است و امروز نیز در کردستان و کرمانشاه (زاگرس میانی) آیینهایی را شاهدیم که دارای پیشینه هزار ساله هستند و به قبل از اسلام و دوران مهرپرستی ایرانیان تعلق دارند. بیجهت نیست که کرمانشاه را ایران خرد میدانند؛
چراکه بسیاری از ریشههای فرهنگ ایرانی را درخود دارد. زاگرس میانی را میتوان زادگاه عرفان دانست و این منطقه نقش مهمی را در شکوفایی فرقههای ملامتیه و قلندریه ایفا کرده است.
❤️💎🌹❤️💎🌹❤️💎🌹❤️💎🌹
چاپ انواع کتاب: شعر،داستان،دلنوشته،رمان،کتاب کودک، کتاب کار،ترجمه کتاب، سفرنامه،زندگینامه،نمایشنامه،فیلمنامه و… با شرایط ویژه و تبدیل پایان نامه ارشد و رساله دکتری به کتاب با بهترین شرایط
و اکسپت مقاله همایشی، کنفرانسی در یک هفته در
انتشارات بین المللی حوزه مشق
به مدیریت دکتر فردین احمدی