«جنس» قبل از شعر دیده می شود/ نشر حوزه مشق
در گفت و گو با دکتر روح انگیز کراچی، پژوهشگر شعر و ادبیات فارسی مطرح شد.
جامعه مدرن به دنبال چندقهرمانی دکتر روح انگیز کراچی استاد دانشگاه و عضو هیئت علمی پژوهشکده زبان و ادبیات فارسی است. او یکی از برجسته ترین پژوهشگران در حوزه شعر زنان است. او 64 سال دارد و 33 سال از عمر خود را صرف تحقیق، پژوهش و چاپ آثاری درباره ادبیات و به خصوص شعر زنان کرده است.
کتاب «تاریخ شعر زنان از آغاز ادب فارسی تا سده هشتم هجری قمری» آخرین کتاب اوست که در هفتمین دوره جایزه پروین در رشته پژوهش و نقد ادبی به عنوان اثر برتر و برگزیده شناخته شد. با او که معتقد است هنوز هم در قرن بیست و یکم بانوان شاعری داریم که جرئت ندارند شعرشان را مطرح کنند، گفت و گو کردیم و از او درباره دلایل کم تعداد بودن بانوان شاعر پرسیدیم.
«جنس» قبل از شعر دیده می شود روح انگیز کراچی می گوید: در جامعه ای که هنوز موضوع جنس و جنسیت برای برخی ها مهم است، زنی چون« ژاله عالمتاج قائم مقامی» اشعار خود را سوزاند که شعرش به دست کسی نیفتد، از این نمونه زنان شاعر بسیار داریم. در چنین ساختاری پیش از آن که به زیبایی شناسی شعر توجه شود، به جنس شاعر توجه می شود.در تذکره ها هرجا نام و زندگی نامه ای از زن شاعر نوشته شده، به جمال او یا رفتار خلاف عادت او اشاره شده، در حالی که درباره مردان شاعر چنین نگرشی وجود ندارد.
در مقایسه زندگی نامه زنان و مردان هنرمند، این نوع نگرش به وضوح قابل مشاهده است که درباره شاعر مرد جنس بیولوژیکی او مطرح نیست ونگاه مخاطب بر زیبایی شعر او متمرکز است. دراین ساختار مرد برتر، خلاقیتِ هنری خاص مردان است و این همان چالشی است که به هنر زنان آسیب رسانده وآنان مورد بی مهری و بی اعتنایی قرار گرفته اند و هنر زنانه به هیچ گرفته شده است.
در چنین شرایطی که هویت زن به عنوان یک هنرمند و شاعر شناخته شده نیست، وی چگونه می تواند ابراز وجود کند؟ این موضوع را من در سال 1360 که پایان نامه دکترا را می نوشتم از خود پرسیدم که چرا در مقابل هشت هزار شاعر مرد فقط 400 شاعر زن داریم و پرسش هایی برایم مطرح شد، ماننداین که آیا این تفاوت علت جنسی یا بیولوژیک دارد؟ یا علت جنسیتی (فرهنگی و اجتماعی)؟ و چه مانعی بیش از همه سبب حضور اندک زنان در حوزه شعر شده است؟ پس از مدت ها کار روی این موضوع و آمارهایی که گرفتم به این نتیجه رسیدم که همیشه مجموعه ای از عوامل می توانند مؤثر واقع شوند و در انتها به این نتیجه رسیدم که
1- در طول تاریخ شعر فارسی، زنان همزمان با مردان شعر سروده اند. رودکی و رابعه همزمان شعر می سرودند.
2- شعر فارسی شعری دوصدایی است.
3- شعر زنانه به لحاظ جهان بینی، درونمایه، محتوا و زمینه معنایی با شعر مردانه تفاوت دارد.
4- نمایندگان نظام سنتی مردبرتر عامدانه با چتری از عرفان به تحریف شخصیت و شعر نخستین زنِ پارسی گوی(رابعه) برآمدند تا راز عاشقانه زنی آشکار نشود و همین سبب حفظ نام و شعر او شد. اما همیشه با زن شاعر چنین برخوردی نشده و نمی شود و بیشتر حذف یا فراموش می شود و نتایج دیگری که در کتاب تاریخ شعر زنان نوشته ام.
بستر فرهنگی تاثیرگذارترین عامل شاعری او در پاسخ به این سوال که یعنی فقط جنسیت برای شاعر زن محدودکننده است؟ می گوید: خیر مسائل بسیاری وجود دارد از جمله بستر و زمینه اجتماعی و فرهنگی محدودکننده واقعیت های تلخ فشارهای روانی، تحقیر، بی اعتنایی که به انفعال و بی انگیزگی منجر خواهد شد. تاثیر اوضاع سیاسی، اجتماعی و دینی یعنی همان بستر فرهنگی تولید شعر، بیشترین تاثیر را بر موضوع و خلق اثر می گذارد. جامعه پویا شاعر خلاق بار می آورد و جامعه ایستا نظم را به جای شعر عرضه می کند و می پذیرد.
با مطالعه تطبیقی شعر زنان در 60 سال اخیر، متوجه تفاوت های فراوانی در شعر می شویم که چگونه در پی یک جریان سیاسی یک جریان شعری به وجود می آید و موضوع و مضمون و حتی قالب شعر را تغییر می دهد.به طور مثال شعر برون گرای قبلی به شعر درون گرا تغییر می کند، اگرچه هر شاعر سبک فردی خود را دارد. در این دوره هم تعداد شاعران زن بسیارند و اشعار بسیار زیبایی در قالب های مختلف و سبک های فردی متفاوت سروده شده اما همچنان زنان نسبت به مردان تعداد شان اندک است و در مقایسه با مردان کمتر شناخته شده هستند.
❤️🌹 چاپ انواع کتاب: شعر،داستان،دلنوشته،رمان،کتاب کودک، کتاب کار،ترجمه کتاب، سفرنامه،زندگینامه،نمایشنامه،فیلمنامه و… با شرایط ویژه و تبدیل پایان نامه ارشد و رساله دکتری به کتاب با بهترین شرایط و اکسپت مقاله همایشی، کنفرانسی در یک هفته در
انتشارات بین المللی حوزه مشق
به مدیریت دکتر فردین احمدی